رفع اتهام از یک سنی

.آیا ابن أبی‌الحدید شارح نهج البلاغه، گرایش‌های شیعی داشته است؟

شیعیان کرد در مسیر حقیقت

سلمان حدادی

آیا ابن أبی‌الحدید شارح نهج البلاغه، گرایش‌های شیعی داشته است؟


پاسخ:

در تحلیل اندیشه‌های مذهبی «ابن أبی‌الحدید» توجّه به نکات ذیل بسیار راهگشا می‌باشد:

نکته یکم

در اثبات تعصّب مذهبی او همین بس که وی جلد دوازدهم از شرحش بر کتاب نهج البلاغه را به دفاع از خلیفه دوم و ذکر فضائل ساختگی او اختصاص داده است.

نکته دوم

وی به پاک‌سازی چهره ابوبکر و عمر پرداخته و در مقام دفاع از نحوه برخورد نظام خلافت با حضرت زهراعلیهاالسّلام چنین می‌نویسد:

وَ الصَحِیحُ عِنْدِی أنـَّها ماتَتْ وَ هِیَ واجِدَهٌ عَلی أبِی‌بَکْرٍ وَ عُمَرَ، و أنـَّها أوْصَتْ ألّا یُصَلِّیا عَلَیْها.

وَ ذلِکَ عِنْدَ أصْحابِنا مِنَ الْاُمُورِ الْمَغْفُورَهِ لَهُما.

وَ کانَ الْأوْلی بِهِما إکْرامَها وَ احْتِرامَ مَنْزِلِها، لکِنَّهُما خافَا الْفُرْقَهَ وَ أشْفَقا مِنَ الْفِتْنَهِ، فَفَعَلا ما هُوَ الْأصْلَحُ بِحَسَبِ ظَنِّهِما...

فَلا یَجُوزُ الْعُدُولُ عَنْ حُسْنِ الْإعْتِقادِ فِیهِما بِما جَری وَ اللهُ وَلِیُّ الْمَغْفِرَهِ وَ الْعَفْوِ؛ فَإنَّ هذا لَوْ ثَبَتَ أنـَّهُ خَطَاٌ، لَمْ یَکُنْ کَبِیرَهً، بَلْ کانَ مِنْ بابِ الصَغائِرِ.‌(1)

آنچه نزد من درست می‌باشد، این است که:

او (= حضرت زهراعلیهاالسّلام) وفات یافت در حالی که از ابوبکر و عمر ناراحت و غضبناک بود و وصیّت کرد که آن دو بر جنازه او نماز نخوانند.

و [البتّه] این از اموری است که نزد اطرافیان ما [و هم‌کیشان و هم‌اعتقادان ما،] برای آن‌دو بخشیده شده می‌باشد.

و بهتر بود که آن دو، او (= حضرت زهراعلیهاالسّلام) را تکریم می‌کردند و احترام خانه وی را نگه می‌داشتند؛ امّا نگران تفرقه بودند و از فتنه می‌ترسیدند. در نتیجه، آنچه را که گمان می‌کردند بهتر است، انجام دادند...

پس جایز نیست که در این ماجرا، به آن دو نگاه بدبینانه داشته باشیم؛ و خداوند بخشنده و عفوکننده است و بر فرض، اگر ثابت شود که خطا و اشتباهی بوده است؛ گناه کبیره نبوده و [فقط] از جمله گناهان صغیره محسوب می‌شود.

نکته سوم

بزرگان اهل سنّت در کتاب‌های خود، به «معتزلی» بودن او تصریح نموده‌اند:

ـ الاَعلام (تألیف: زرکْلی)، ج 3، ص 289.

ـ وَفَیات الاَعیان (تألیف: ابن خَلـَّکان)، ج 5، ص 391 ـ 392.

ـ البدایه و النهایه (تألیف: ابن کثیر)، ج 13، ص 199.

ـ سِیَر اعلام النُبَلاء (تألیف: ذَهَبی)، ج 23، ص 274.

نکته چهارم

خاطرنشان می‌گردد که: ذَهَبی (متوفّای 748) و ابن کثیر دمشقی (متوفّای 774) در کتاب‌های خود، به «وثاقتِ» ابن أبی‌الحدید تصریح نموده‌اند:

ـ سِیَر اعلام النُبَلاء (تألیف: ذَهَبی)، ج 23، ص 275.

ـ البدایه و النهایه (تألیف: ابن کثیر)، ج 13، ص 233.

نکته پنجم

افکار و اندیشه‌های ابن أبی‌الحدید در مباحثی چون: تقدّم مفضول بر فاضل، ایمانِ جناب أبوطالب‌علیه‌السّلام و اسلام پدران انبیاءعلیهم‌السّلام، همگی حاکی از تعصّبات تند تسنّن‌گرایانه و دوری از باورهای شیعی می‌باشد.‌(2)

1- شرح نهج البلاغه، ج 6، ص 50، چاپ: بیروت [دار الجیل]، 1407 هـ.

2- ر.ک: ظُلامه الزهراءعلیهاالسّلام فی روایات أهل السنّه (یحیی عبدالحسین الدوخی)، ص 96 ـ 100، چاپ: مؤسّسه الکوثر، قم.
 
منبع: کتابخانه مجازی فاطمیه (س)

 

پیام های سیستم

پیام های سیستم

 

پاسخ به نظرات

پیام های سیستم

پیام های سیستم